Trinh Quán Chính Yếu

Trinh Quán Chính Yếu- Tác phẩm kinh điển về trị quốc thời Đường Thái Tông

Trinh Quán” là niên hiệu của Đường Thái Tông Lý Thế Dân (598−649). Lý Thế Dân sinh ra vào cuối thời kỳ thống trị của Tùy VănĐế, lớn lên tận mắt chứng kiến toàn bộ quá trình nhà Tùy từ thịnh đến suy, cuối cùng bị diệt vong, đồng thời đích thân cùng với cha là Lý Uyên tham gia các hoạt động dẹp loạn, gây dựng nhà Đường.

Lịch sử rối ren cuối Tùy đầu Đường đă để lại ấn tượng sâu sắc trong Lý Thế Dân. Vì vậy Lý Thế Dân sau khi lên ngôi hoàng đế đã chú ý tổng kết và đúc rút các bài học kinh nghiệm trị nước của các đời vua trước, nhìn thẳng vào hiện thực xã hội, lập ra hàng loạt chính sách có lợi cho sự thống nhất nước nhà, đoàn kết dân tộc, phát triển sản xuất và tiến bộ xã hội. Từ đó điều hòa hữu hiệu mâu thuẫn giữa các giai cấp, dân tộc cũng như nội bộ tập đoàn thống trị, dần tạo nên một cục diện thái bình thịnh trị.

Theo sử sách ghi lại, thời kỳ Trinh Quán là thời kỳ thanh bình, quan lại thanh liêm, hình phạt không hà khắc, dân phong thuần phác. Đường Thái Tông lên ngôi trong tình trạng rối ren cuối nhà Tùy, dân số thưa thớt, kinh tế tiêu điều, trăm họ ăn không đủ no, mặc không đủ ấm. Trước tình trạng đó, vua tôi Đường Thái Tông đã một mặt tích cực áp dụng mọi biện pháp làm trong sạch bộ máy thống trị, mặt khác tiết kiệm, đồng cam cộng khổ cùng nhân dân.

Nhiều năm sau, kinh tế dần phát triển, nông nghiệp liên tục được mùa, xã hội ổn định, dân phong thuần phác, thậm chí đi đường gặp của rơi không nhặt, đêm ngủ không cần đóng cửa.

Năm Trinh Quán thứ tư, cả nước chỉ có 29 người bị xử tử hình.

Năm Trinh Quán thứ sáu, Đường Thái Tông cho phép 390 tử tù về từ biệt người nhà, mùa thu năm sau trở lại “thọ hình”. Đến hạn mà không một tội phạm nào bỏ trốn, đây là một kỳ tích vô tiền khoáng hậu trong lịch sử Trung Quốc.

 “Trinh Quán chi trị” có thể nói là nét son rực rỡ nhất, chói lọi nhất trong lịch sử phong kiến Trung Quốc hơn hai nghìn năm. Các nhà chính trị và sử học từ đầu nhà Đường trở đi đã nỗ lực tìm câu trả lời cho cách Đường Thái Tông Lý Thế Dân cùng quần thần đã thực hiện “Trinh Quán chi trị”. Người đầu tiên coi trọng vấn đề này và cung cấp cho hậu thế sử liệu đầy đủ và tư tưởng nghiên cứu cơ bản là Ngô Hách thời Đường qua bộ “Trinh Quán chính yếu”.

Ngô Hách (670 − 749) là một nhà sử học, sinh ra vào thời Đường Cao Tông, người Tuấn Nghi, Biện Châu (nay là Khai Phong, Hà Nam). Từ nhỏ ông đã hiếu học, rất thích nghiên cứu sử sách, điều này đã đặt nền tảng vững chắc cho nghề viết sử của ông sau này.

Cách viết sử của Ngô Hách trọng “giản hạch” (đơn giản mà trúngtrọng tâm), được gọi là “lương sử” (sử tốt). Đồng thời ông cũng coi trọng nguyên tắc viết “thẳng thắn không kỵ húy”, được người đương thời đánh giá rất cao.

“Trinh Quán chính yếu” là mộtbộ sử được viết theo chuyên đề, chủ yếu ghi lại lời bàn luận chính trị của vua tôi Đường Thái Tông. Bộ sách này được các nhà nghiên cứu Nhật Bản đánh giá cao hơn cả bộ“Tam quốc diễn nghĩa” về tư tưởng chính trị.

Trinh Quán Chính Yếu – Sách giáo khoa dành cho bậc đế vương

Cuốn sách lịch sử Trinh Quán Chính Yếu được xem là cuốn sách giáo khoa điển hình nhất dành cho bậc đế vương, cuốn sách ghi chép về những bàn luận chính trị trong triều đình, thảo luận về cách trị quốc của Đường Thái Tông.

Đây không chỉ là cuốn sách gối đầu giường của gia tộc Thiên hoàng và tướng quân Tokygawa Ieyasu của Mạc phủ, mà còn là cuốn sách yêu thích của các học giả, doanh nhân Nhật Bản ngày nay.

Trong quản trị học, giới lãnh đạo Nhật Bản xưa nay chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi tư tưởng cốt lõi “ôn cổ tri tân” (học chuyện xưa mà biết chuyện nay) của Khổng Tử. Qua nghiên cứu các sách kinh điển của Trung Quốc, họ đã chứng tỏ sự thông minh, xuất chúng khi biết đem những lời giáo huấn và những kinh nghiệm của người xưa vận dụng vào thực tiễn hiện nay, nhằm giải quyết các vấn đề nan giải phát sinh.

Đây chính là lý do vì sao từ xưa đến nay ở Nhật Bản, từ Thiên hoàng, tướng quân Mạc phủ cho đến thủ tướng và các nhà kinh doanh hiện nay đều coi Luận Ngữ và Trinh Quán Chính Yếu là những cuốn sách kinh điển quan trọng nhất.

Trinh Quán Chính Yếu là sự vận dụng một cách hoàn hảo lý luận của Luận Ngữ vào thực tiễn

Luận Ngữ của Khổng Tử là một bộ lý luận tổng quát về nhân sinh, là tư tưởng cốt lõi về cách làm người được giảng giải từ các góc độ của người làm quân vương cho đến dân thường. Trong khi đó, Trinh Quán Chính Yếu trong mắt người Nhật Bản lại là cuốn sách mô tả cụ thể việc đế vương vận dụng những lý luận trong Luận Ngữ vào thực tiễn ra sao. Đây cũng là cuốn sách kinh điển vận dụng một cách hoàn hảo nhất lý luận của Luận Ngữ vào thực tiễn.

Luận Ngữ là cuốn sách kinh điển nhất của Nho gia, là tôn chỉ cho mọi học thuyết của Nho gia, là giáo huấn chân chính làm người. Hậu thế cho dù có bao nhiêu chiêu thuật, xuất hiện bao nhiêu môn phái Nho gia, dù có nhiều người nổi tiếng thế nào đi nữa, chẳng qua chỉ là người đời sau ở các thời đại khác nhau sau khi nghiên cứu Luận Ngữ, áp dụng vào thực tiễn, qua trải nghiệm tự thân mà lĩnh hội được mà thôi.

Giống như Đường Thái Tông, tướng quân Mạc phủ Tokugawa Ieyasu người đã khai sáng thời đại phồn vinh nhất lịch sử Nhật Bản – thời đại Edo kéo dài 300 năm, cũng đã lĩnh hội sâu sắc tư tưởng Nho gia này. Tokugawa Ieyasu hiểu rõ rằng Nhật Bản muốn giàu mạnh, phồn vinh thì phải học tập, phải tiến hành giáo dục Nho gia cho “võ sĩ” – tầng lớp quản lý đất nước thời đó, họ coi cuốn “Luận Ngữ” của Khổng Tử là cuốn sách kinh điển quan trọng nhất.

Cho đến nay, trong sách giáo khoa quốc ngữ của học sinh trung học ở Nhật Bản vẫn nhắc đến cuốn sách đầu tiên mà những võ sĩ thời xưa được học là cuốn Luận Ngữ, các sách khác chỉ dùng cho những người khác nhau ở các giai tầng khác nhau tham khảo, nếu không nắm vững tôn chỉ này thì sẽ không thể căn cứ vào tình hình thực tiễn của quốc gia, đặc điểm của dân tộc mà rút ra được những lĩnh ngộ của bản thân.

Dù quốc gia nào, dân tộc nào, thời đại nào cũng đều có những giai đoạn khác nhau, hiểu biết của cả dân tộc hay cá nhân con người của dân tộc đó chắc chắn sẽ không giống nhau, nhưng nguyên tắc tôn chỉ sẽ không thay đổi. Chỉ có nắm vững cương lĩnh này mới không đi sai đường, mới không rơi vào giáo điều, mới có thể vận dụng linh hoạt cuốn sách kinh điển này vào những hoàn cảnh xã hội khác nhau.

Triều Đường và Mạc phủ Edo đều đã trải qua khoảng 300 năm lịch sử. “Nguyên thủ” của hai quốc gia lớn này cũng đồng thời trải qua hai thời kỳ dựng nước và giữ nước, Tokugawa đặc biệt thích nghiên cứu Luận Ngữ và Trinh Quán Chính Yếu, những thành tựu đạt được về phương diện làm người và trị quốc của ông đều giống với Đường Thái Tông.

Trinh Quán Chính Yếu là cuốn sách tâm đắc của những nhà lãnh đạo cao nhất trong thời kỳ giữ gìn thành quả

Trong cuốn Đế vương học giảng nghĩa, nhà nghiên cứu Hán học đương đại Moriya Hiroshi nói rằng Trinh Quán Chính Yếu là cuốn sách tâm đắc của những nhà lãnh đạo cao nhất trong thời kỳ giữ gìn thành quả, được người Nhật Bản lưu truyền qua các thế hệ cho đến ngày nay.

Những năm đầu thời đại Mạc phủ Kamakura, tướng quân Minamoto no Yoritomo khi đó đã đánh giá rất cao Trinh Quán Chính Yếu, ông đã cho người phiên dịch sang tiếng Nhật rồi say mê học tập. Đến tướng quân Tokugawa Ieyasu của Mạc phủ Edo, ông không chỉ mời nhà Nho học nổi tiếng Fujiwasa Seika đến giảng giải Chính Yếu cho mình mà còn lệnh cho trường học Ashikaga tiến hành xuất bản cuốn Chính Yếu để phổ cập ngoài xã hội. Vì thế, đa số lãnh chúa (tương đương tỉnh trưởng hiện tại) các nơi trong thời đại Edo đều thuộc làu cuốn Chính Yếu, cuốn sách này trở thành yếu lĩnh trị quốc phổ biến nhất thời đó.

Tiếp đó, các đời Thiên hoàng vẫn coi Trinh Quán Chính Yếu là cuốn sách giáo khoa dành cho bậc đế vương. Những Thiên hoàng được ghi chép đầy đủ trong lịch sử chỉ vẻn vẹn có mười mấy người. Vào thời đại Showa, cuốn sách một lần nữa lại được quan tâm.

30 năm trở lại đây, kinh tế Nhật Bản từ giai đoạn gây dựng sự nghiệp sau chiến tranh thế giới thứ II bước vào giai đoạn bảo vệ thành quả, một lô lớn những người khai sáng trong lĩnh vực kinh tế đã lùi về tuyến sau, làm thế nào để tuyển chọn những người kế tục, nên giao trọng trách này cho những người như thế nào, vì sao không thể đi theo lợi ích trước mắt, chỉ chú trọng tài trí, đây là những câu hỏi lớn đặt ra cho nước Nhật.

Trước thực trạng đó, người ta lại một lần nữa quan tâm đến các cuốn sách kinh điển quan trọng này, cho nên ở Nhật Bản hiện nay, phong trào Đế vương học lại lên cao, đến nay, rất nhiều nhà kinh doanh vẫn tiếp tục nghiên Trinh Quán Chính Yếu.

Nguồn:

Sách Trinh Quán Chính Yếu- Phép trị nước của Đường Thái Tông

Epochtimesviet.com: Đàm luận về ‘Trinh Quán Chính Yếu’ – Sách giáo khoa dành cho bậc đế vương (P1) Epochtimesviet.com: Đàm luận về “Trinh Quán Chính Yếu” – Sách giáo khoa dành cho đế vương (P2)